CO POWINIEN UMIEĆ 5-LATEK

(profil rozwojowy dziecka 5-letniego)

na podstawie książki Diagnoza i wspomaganie rozwoju psychoruchowego dziecka

w wieku przedszkolnym K. Skarbek, I. Wrońskiej

 

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE MOTORYKI DUŻEJ

• nabywa nowe złożone umiejętności ruchowe, gdy ma możliwość ich ćwiczenia (np. taniec, pływanie, jazda na rowerze, nartach)
• potrafi biec do góry po schodach bez trzymania się poręczy
• potrafi skakać na jednej nodze prosto przed siebie na dystansie 5 metrów
• umie trafić piłką w tarczę kwadratową (o wymiarach 25 cm x 25 cm) z odległości 1 metra, zawieszoną na wysokości klatki piersiowej dziecka
• umie trafić małą piłka do kosza z odległości 2-2,5 metra

 

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE MOTORYKI MAŁEJ

• ma w pełni opanowane czynności samoobsługowe (łącznie z zapinaniem i odpinaniem guzików)
• potrafi tworzyć rysunki tematyczne (rysując i pisząc dziecko wykonuje ruchy dłonią, uruchamia nadgarstek)
• ruchy dłoni są precyzyjne (drze papier na kawałki i przykleja w określonym miejscu)
• ma prawidłowo ukształtowany chwyt pisarski
• potrafi wycinać nożyczkami różne kształty (np. koło, kwadrat)
• potrafi kolorować w konturze bez wychodzenia za linie
• lepi z plasteliny proste kształty tematyczne (np. bałwana)

 

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE PERCEPCJI WZROKOWEJ

• potrafi odtworzyć skomplikowany wzór w przestrzeni i na płaszczyźnie wg. modelu
• potrafi wskazać brakujący element na obrazku  potrafi uzupełnić brakujący element w szeregu, np. xx++xx++x...++
• potrafi wskazać różnice na dwóch podobnych obrazkach
• potrafi narysować trójkąt i inne formy złożone z figur geometrycznych (np. krzyż i koło wpisane w kwadrat) wg. wzoru
• zapamiętuje wzrokowo układ 4-5 elementów i potrafi określić, którego brakuje
• potrafi złożyć prostokąt z dwóch trójkątów, mając na wzór prostokąt
• potrafi z pamięci nawlec na sznur 7 korali o dwóch rożnych kolorach lub kształtach wg. wcześniej pokazanego wzoru
• potrafi różnicować i nazwać kilkanaście kolorów

 

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE ORIENTACJI W SCHEMACIE CIAŁA I KIERUNKACH W PRZESTRZENI

• poznaje określenia dotyczące stronności swojego ciała, ale jeszcze się myli: z pomocą pokazuje prawą/ lewą rękę, nogę, ucho, oko, itp.
• rozumie określenia dotyczące położenia przedmiotów w przestrzeni w odniesieniu do własnej osoby, np. na prawo, na lewo, naprzeciw, za, pod, obok, pomiędzy
• zaczyna sie orientować w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciwko i uczy się wyprowadzać kierunki w odniesieniu do niej w analogiczny sposób, jak robi to wobec siebie

 

UMIEJETNOŚCI W ZAKRESIE PERCEPCJI SŁUCHOWEJ

• rozpoznaje różnorodne odgłosy i dźwięki dochodzące z najbliższego otoczenia i potrafi określić ich źródło
• określa natężenie dźwięków i tonację: głośne, ciche, wysokie, niskie
• rozpoznaje dźwięki znanych instrumentów, np. bębenek, tamburyno, trójkąt
• odtwarza krótki 4-5 elementowy układ dźwięków, np. 2 stuknięcia, przerwa, 2 stuknięcia, przerwa, 1 stuknięcie
• przedstawia zasłyszany rytm za pomocą symboli, np. ustawia klocki w takiej odległości od siebie, aby zilustrować układ rytmiczny
• dobiera rym do podanego wyrazu
• powtarza ze słuchu ciąg 4-5 liczb oraz kilkuwyrazowe zdanie
• dzieli wyrazy na sylaby i składa wyrazy z podanych sylab
• wysłuchuje głoski na początku i na końcu wyrazu
• dobiera obrazki, których nazwy zaczynają się lub kończą tą samą głoską
• z pomocą próbuje wymienić głoski w prostych 3-4 głoskowych wyrazach, np. d-o-m

 

UMIEJĘTNOŚCI W ZAKRESIE MOWY

• zwykle wymawia już wszystkie głoski
• jeżeli nie wymawia jeszcze głoski r wymaga pracy nad jej wywołaniem
• buduje krótkie wypowiedzi powiązane treściowo - opowiada , co zdarzyło się wcześniej, co będzie potem
• bawi sie językiem: zauważa wieloznaczność wyrazów, rozumie znaczenie niektórych związków frazeologicznych
• dostrzega podobieństwo brzmieniowe wyrazów lub ich cząstek, tworzy rymy
• zadaje dużo pytań, np. gdzie?, kiedy?
• opowiada obrazki o bardziej złożonej treści: wymienia czynności osób, proste relacje przestrzenne (np. pod krzesłem schował się kotek), potrafi powiedzieć, co się wydarzyło, próbuje nadać tytuł obrazkom

 

UMIEJĘTNOŚCI MATEMATYCZNE

Klasyfikowanie

• klasyfikując obiekty, łączy je w łańcuszki, tzn. np. według tego gdzie się znajdują, do kogo należą, jaką pełnią funkcję
• tworząc krótkie 3-elementowe szeregi obrazków, dba by były sensownie powiązane (np. pan, wędka, ryba - pan ma wędkę, na wędkę łowi ryby)
• tworzy kolekcje przedmiotów z kartą centralną, np. lalka - sukienka, buciki, kapelusik, lalka będzie je nosiła
• czasami tworzy kolekcje bez karty centralnej, np. grupuje przedmioty potrzebne do ubrania, w kuchni, do jedzenia
• po odpowiednim wyjaśnieniu, w praktycznym kontekście sytuacyjnym tworzy zbiory przedmiotów z uwzględnieniem jednej lub dwóch cech (np. kształtu, przeznaczenia, wielkości)

Liczenie

• rozróżnia liczenie błędne od prawidłowego, potrafi wymienić wiele kolejnych liczebników
• stosuje regułę "jeden do jednego" (jeden wskazywany przedmiot - jeden liczebnik)
• zaczyna dostrzegać podwójne znaczenie ostatniego wypowiedzianego liczebnika (oznacza ilość przeliczanych przedmiotów), potrzebuje jednak wielu ćwiczeń by zrozumieć te zasadę
• zaczyna rozumieć, ze wyliczane liczebniki porządkują liczone obiekty i dlatego należy je wymieniać po kolei (stosuje regułę stałości porządku)
• aby powiedzieć ile jest, zwykle musi jeszcze doświadczyć rytmu liczenia (nie wystarczy, że obserwował liczenie innej osoby)

Dodawanie i odejmowanie

• ustala wynik dodawania lub odejmowania, licząc obiekty, którymi manipulowano
• wie, że ostatni wymieniony liczebnik określa wynik zmian typu dodać lub odjąć

 

UMIEJĘTNOŚCI W SFERZE EMOCJONALNO-SPOŁECZNEJ

• W zakresie samoobsługi: myje twarz i zęby bez pomocy, ubiera się samodzielnie, zapina guziki, wiąże supełek
• bierze udział w grach opartych na współzawodnictwie
• wzrasta znaczenie autorytetu osób innych niż rodzice
• używa adekwatnie zwrotów grzecznościowych typu proszę, dziękuję, przepraszam
• ma ulubionego kolegę/koleżankę
• pojawia się pełna zdolność do zabaw tematycznych, zabawa jest rozbudowana i zorganizowana w ciąg zdarzeń.
• potrafi wykonać złożone polecenia (trzyetapowe), np. połóż najpierw ołówek na krześle, potem otwórz drzwi, a potem przenieś mi książkę, która leży na stole
• potrafi słuchać, gdy mówi ktoś inny